Dấu hiệu trẻ mọc răng mẹ nên biết để chăm sóc bé đúng cách

Mọc răng là một cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển của bé. Tuy nhiên, giai đoạn này thường đi kèm với những triệu chứng khó chịu, khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về dấu hiệu trẻ mọc răng, giúp bạn nhận biết sớm và có cách chăm sóc bé yêu đúng cách, giảm bớt sự khó chịu trong giai đoạn này.

Trẻ mọc răng khi nào? Lịch mọc răng của bé

Thông thường, chiếc răng sữa đầu tiên của bé sẽ nhú lên khi bé được khoảng 6 tháng tuổi. Tuy nhiên, một số bé có thể mọc răng sớm hơn, từ 3-4 tháng tuổi, hoặc muộn hơn, đến 12 tháng tuổi. Lịch mọc răng của mỗi bé là khác nhau và không có quy chuẩn tuyệt đối.

Dưới đây là lịch mọc răng sữa thường gặp ở trẻ:

Răng cửa giữa hàm dưới: 6 - 10 tháng tuổi.
Răng cửa giữa hàm trên: 8 - 12 tháng tuổi.
Răng cửa bên hàm trên: 9 - 13 tháng tuổi.
Răng cửa bên hàm dưới: 10 - 16 tháng tuổi.
Răng hàm thứ nhất: 13 - 19 tháng tuổi.
Răng nanh: 16 - 22 tháng tuổi.
Răng hàm thứ hai: 25 - 33 tháng tuổi.

Dấu hiệu nhận biết trẻ mọc răng sớm và chính xác nhất

Khi răng bắt đầu nhú, cơ thể bé sẽ có những phản ứng để thích nghi với sự thay đổi này. Dưới đây là những dấu hiệu mọc răng ở trẻ mà cha mẹ có thể quan sát được.

Dấu hiệu ở miệng và nướu

Nướu sưng, đỏ và căng bóng: Đây là dấu hiệu dễ nhận thấy nhất. Bạn có thể dùng ngón tay sạch sờ vào nướu của bé và cảm thấy có một cục cứng nhỏ ở dưới.

Nướu sưng đỏ

Chảy dãi nhiều: Khi mọc răng, tuyến nước bọt của trẻ sẽ hoạt động mạnh hơn, khiến bé chảy dãi liên tục. Điều này có thể làm bé bị phát ban, nổi mẩn đỏ quanh miệng và cằm.

Chảy dãi nhiều là dấu hiệu của trẻ mọc răng

Thích cắn, nhai hoặc mút tay, mút đồ chơi: Bé thường cảm thấy ngứa lợi và muốn cắn, nhai để làm dịu cơn đau. Đây là một phản xạ tự nhiên.
Biếng ăn, bỏ bú: Cơn đau và sự khó chịu ở nướu khiến bé mất hứng thú với việc ăn uống. Bé có thể quấy khóc khi ăn hoặc bỏ bú mẹ.

Dấu hiệu toàn thân

Trẻ sốt mọc răng: Đây là một trong những dấu hiệu mọc răng khiến cha mẹ lo lắng nhất. Theo các chuyên gia, sốt mọc răng thường là sốt nhẹ, không quá 38.5°C và sẽ tự hết sau 1-2 ngày. Nếu bé sốt cao hơn và kéo dài, có thể do một nguyên nhân khác và bạn nên đưa bé đi khám.

Khi mọc răng trẻ có thể có phản ứng sốt

Tiêu chảy (đi tướt): Một số trẻ có thể bị tiêu chảy nhẹ khi mọc răng. Tuy nhiên, chuyên gia nha khoa cho biết tiêu chảy không phải là triệu chứng trực tiếp của mọc răng mà có thể do bé mút tay, mút đồ chơi không sạch, vô tình đưa vi khuẩn vào đường ruột. Nếu tiêu chảy kéo dài hoặc kèm theo sốt cao, bạn cần đưa bé đi khám.
Cáu kỉnh, quấy khóc, khó ngủ: Cảm giác đau và ngứa ở lợi khiến bé khó chịu, dễ cáu gắt và quấy khóc nhiều hơn bình thường, đặc biệt vào ban đêm.

Mọc răng làm trẻ khó chịu, cáu kỉnh, quấy khóc

Kéo tai, dụi má: Cơn đau ở lợi có thể lan đến tai và má, khiến bé có phản xạ kéo tai hoặc dụi má để giảm bớt cảm giác khó chịu.

Mẹo giảm đau và khó chịu cho bé khi mọc răng

Để giúp bé vượt qua giai đoạn này một cách dễ dàng hơn, bạn có thể áp dụng những cách sau:

Dùng gặm nướu chuyên dụng: Đây là cách hiệu quả nhất. Mẹ có thể làm lạnh gặm nướu trong tủ lạnh (không phải ngăn đá) rồi cho bé gặm. Hơi lạnh sẽ giúp làm tê và giảm sưng tấy nướu cho bé.
Massage nướu cho bé: Rửa sạch tay, sau đó dùng ngón tay nhẹ nhàng xoa bóp nướu của bé. Việc này không chỉ giúp bé cảm thấy dễ chịu mà còn giúp kích thích răng mọc nhanh hơn.
Cho bé uống nước lạnh hoặc ăn thức ăn lỏng: Với những bé đã ăn dặm, bạn có thể cho bé uống một chút nước lạnh hoặc ăn các thức ăn mềm, mát như sữa chua, cháo lạnh... để làm dịu cơn đau.

Cho bé uống nước lạnh hoặc ăn thức ăn lỏng giúp trẻ giảm khó chịu khi mọc răng

Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn: Nếu bé sốt cao hoặc đau quá nhiều, bạn có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng thuốc giảm đau và hạ sốt cho trẻ như paracetamol hoặc ibuprofen. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc mà chưa có chỉ định của bác sĩ.

Những lưu ý quan trọng khi chăm sóc trẻ mọc răng

Vệ sinh răng miệng thường xuyên: Mặc dù bé chưa có răng, bạn vẫn nên dùng gạc mềm hoặc khăn sạch nhúng nước ấm để lau sạch nướu cho bé sau mỗi lần bú hoặc ăn.

Vệ sinh răng miệng thường xuyên khi trẻ mọc răng

Giữ vệ sinh đồ chơi, gặm nướu: Vì bé sẽ thường xuyên cắn, gặm đồ chơi trong giai đoạn này, bạn cần đảm bảo các vật dụng này luôn sạch sẽ để tránh vi khuẩn xâm nhập.
Không tự ý dùng thuốc bôi giảm đau: Không nên dùng gel bôi tê nướu có chứa benzocaine cho trẻ em dưới 2 tuổi vì có thể gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm.
Theo dõi sát sao các dấu hiệu bất thường: Sốt cao trên 38.5°C kéo dài, tiêu chảy nặng, phát ban toàn thân... không phải là dấu hiệu mọc răng thông thường. Bạn nên đưa bé đến gặp bác sĩ ngay để được thăm khám và chẩn đoán kịp thời.

Khi nào nên đưa trẻ đi khám nha khoa?

Nhiều cha mẹ cho rằng không cần đưa bé đi khám nha khoa sớm vì bé chưa có răng. Tuy nhiên, chuyên gia khuyến cáo trẻ nên được khám nha khoa lần đầu tiên sau khi chiếc răng sữa đầu tiên mọc lên hoặc không muộn hơn sinh nhật đầu tiên của bé. Việc thăm khám sớm giúp bác sĩ kiểm tra và đưa ra lời khuyên về cách vệ sinh răng miệng đúng cách cho trẻ.

Hướng dẫn chăm sóc răng miệng cho trẻ theo độ tuổi

Theo thống kê gần đây của Viện Răng Hàm Mặt Quốc gia, có đến 80% trẻ em Việt Nam trong độ tuổi từ 4 đến 8 bị sâu răng. Một trong những nguyên nhân chính là do hơn 90% các bé chưa được hướng dẫn chăm sóc răng miệng đúng cách.

Mặc dù việc đánh răng hàng ngày là thói quen cần thiết, nhưng nếu không đúng kỹ thuật, vi khuẩn vẫn có thể phát triển, gây tổn thương nướu và làm mòn men răng của trẻ. Việc chăm sóc răng miệng cần được thay đổi để phù hợp với sự phát triển của trẻ. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết theo từng giai đoạn:

Giai đoạn 0 - 6 tháng tuổi (Trước khi mọc răng)

Mặc dù bé chưa có răng, việc vệ sinh nướu là vô cùng quan trọng để loại bỏ vi khuẩn và tạo thói quen tốt.

Cách thực hiện: Dùng miếng gạc mềm, sạch hoặc khăn sữa mỏng nhúng vào nước ấm. Quấn gạc vào ngón tay và nhẹ nhàng lau toàn bộ khoang miệng của bé, bao gồm cả nướu, lưỡi và bên trong má.

Tần suất: Thực hiện 1-2 lần mỗi ngày, tốt nhất là sau khi bú và trước khi đi ngủ.

Giai đoạn 6 tháng - 1 tuổi (Chiếc răng đầu tiên xuất hiện)

Đây là lúc mẹ cần bắt đầu sử dụng bàn chải và kem đánh răng chuyên dụng cho trẻ.

Dụng cụ: Bàn chải lông siêu mềm, đầu nhỏ và kem đánh răng có chứa fluoride. Theo Hiệp hội Nha khoa Hoa Kỳ (ADA), lượng kem đánh răng chỉ nên bằng một hạt gạo nhỏ.

Cách thực hiện: Đặt bé nằm trên đùi, dùng một tay giữ đầu bé và tay kia chải răng nhẹ nhàng. Chải theo vòng tròn nhỏ ở mặt ngoài, mặt trong và mặt nhai của răng.

Tần suất: Chải răng 2 lần mỗi ngày (sau bữa ăn sáng và trước khi đi ngủ).

Giai đoạn 1 - 3 tuổi (Răng sữa mọc đầy đủ)

Khi bé đã có thể tự ngồi, mẹ có thể cho bé ngồi trước gương để bé quan sát và học theo.

Dụng cụ: Tiếp tục sử dụng bàn chải và kem đánh răng chuyên dụng. Lượng kem đánh răng vẫn chỉ bằng hạt gạo.

Cách thực hiện: Khuyến khích bé cầm bàn chải tập chải. Tuy nhiên, ở độ tuổi này bé chưa thể tự làm sạch răng hoàn toàn, cha mẹ vẫn cần chải lại cho bé để đảm bảo hiệu quả.

Lưu ý: Bổ sung nước lọc sau mỗi bữa ăn để làm sạch thức ăn thừa và hạn chế cho bé bú bình vào ban đêm.

Giai đoạn 3 - 6 tuổi (Học cách tự chải răng)

Đây là thời điểm lý tưởng để dạy bé kỹ năng tự chải răng.

Dụng cụ: Lượng kem đánh răng bằng hạt đậu. Bạn có thể sử dụng đồng hồ cát hoặc bài hát có độ dài 2 phút để hướng dẫn bé chải răng đủ thời gian.

Cách thực hiện: Hướng dẫn bé chải răng theo vòng tròn, không chải ngang mạnh. Dạy bé chải tất cả các mặt của răng. Tuy nhiên, cha mẹ vẫn nên kiểm tra và chải lại cho bé, đặc biệt là trước khi đi ngủ.

Quan trọng: Khám nha khoa định kỳ 6 tháng một lần để nha sĩ kiểm tra sự phát triển của răng và kịp thời phát hiện các vấn đề sâu răng.

Việc chăm sóc răng miệng từ sớm không chỉ giúp trẻ có hàm răng chắc khỏe mà còn tạo thói quen tốt cho sức khỏe lâu dài.

Tóm lại, mọc răng là một quá trình tự nhiên và phần lớn trẻ sẽ vượt qua giai đoạn này một cách dễ dàng. Bằng cách nắm rõ các dấu hiệu và có cách chăm sóc đúng đắn, bạn có thể giúp bé yêu của mình cảm thấy thoải mái hơn, và có một khởi đầu tốt cho hàm răng khỏe mạnh sau này.